Wie zijn de personen die belangrijk voor mij zijn?

Een van de meest geharde stereotypen over ouderen, in het bijzonder over ouderen met een verstandelijke beperking, is dat zij zich met het ouder worden in een toestand van totale afhankelijkheid van de zorg van hun familie en verwanten begeven. Wat we waarnemen in de leeftijdsgroep 60+ is echter volledig tegenstrijdig met dit stereotype. Moderne ouderen zijn echt actief - zij blijven ook na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd werken, nemen deel aan diverse belangenclubs en amateurverenigingen, doen aan vrijwilligerswerk, en in veel gevallen ondersteunen zij de gezinnen van hun kinderen, bijvoorbeeld door fulltime voor hun kleinkinderen te zorgen. Maar dat ouder worden voor iedereen een echt uitdagende periode is, is onbetwistbaar - aan de ene kant confronteert het ons met degeneratieve veranderingen in ons lichaam en onze intelligentie, aan de andere kant is het een grensperiode die vereist dat we onze doelen en plannen heroverwegen en zelfs nieuwe plannen gaan maken. En soms kunnen de veranderingen die we in het licht van dit alles moeten maken, echt beangstigend of demotiverend zijn. Ze kunnen ertoe leiden dat de oudere in een positie van totale zelf-isolatie terechtkomt of uiterst passief gaan leven. Dit geldt in het bijzonder voor ouder wordende volwassenen met een verstandelijke beperking, die extra en systematische ondersteuning nodig hebben om hun zelfstandigheid in de vergrijzingsperiode te behouden. Daarom is, volgens ons, de gerichte steun aan ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking om een hoger niveau van zelfstandigheid te bereiken één van de sleutelfactoren om hun levenskwaliteit te verbeteren. Zij moeten keuzemogelijkheden krijgen en het recht hebben om geïnformeerde beslissingen te nemen over hun (manier van) leven, en om respect te krijgen voor hun beslissingen, persoonlijke voorkeuren en meningen.

De familie is natuurlijk de beste omgeving die de behoeften van de oudere persoon met een verstandelijke beperking kan vervullen en die de vergrijzingsperiode kan omvormen tot een periode van positieve verandering. Helaas overheerst in de houding van de familie ten opzichte van de ouder wordende persoon met een verstandelijke beperking zeer vaak de wens van verwanten om de zelfstandige besluitvorming van de ouder wordende persoon met een verstandelijke beperking te in te perken, om zijn beslissingen te nemen, om te proberen hem te vervangen bij de uitvoering van activiteiten die hij zelf succesvol zou kunnen uitvoeren, en hem zelfs volledig te ontdoen van zijn rol binnen de familie.
Met dit in gedachten hebben wij een oefening ontwikkeld om stil te staan bij de ondersteuningsgebieden – natuurlijk, formeel en informeel, en om de relaties daarbinnen te heroverwegen. Het doel is voor de ouder wordende persoon met een verstandelijke beperking om het onderscheid te leren maken tussen deze verschillende soorten relaties – in de familie, op het werk, en onder vrienden- en het potentieel van deze relaties te leren kennen om zijn functioneren als een zelfstandig individu te ondersteunen.